*Qielli apo *caelum. Cila fjale ka ekzistuar e para?
Tani mund te ket raste që Q/Qoph zbatohet ne fjalë duke abstraktuar formën e saj ose veprimin e objektit nga ajo ka lindur si shkronjë, por gjetja e saj eshte e nderlikuar.
Para së gjithash metoda ime qendron ne atë që nëse fjala, objekti gjuhësor nëse nuk ka formen te ngjashem me me kodin piktogramik te pare qe ka formuar shkronjen ose lidhje kuptimore thelbesore nuk mund te applioket kodi për të zbërthyer rrënjen e asaj fjale
Çfare do te thote kjo?
Për shëmbull fjala *qiell është me Q por qielli si objekt fizik nuk ka lidhje me të vogel me formen e piktogrames që ka lindurn Q. Pra aty shkronja *Q ka ardh nga nje tranformim fonetik. Nuk eshte është e thjeshtë me nxjerr nje perfundim ne kete drejtim sepse duhet me dit mirë transformimet fonetikë. Duhet me dit cilët tinguj mund te ndrohen ne Q gjatë kohës. Tinguli K ështe më i aferti, shkojme pas ne kohe me tranformimet fonetike kemi *Qiel<kiel. Ishte thjesht për shqipen gjetja.
Por tani na lind një problem se dhe Latinishttja ka fjalën e saj për qiell *caelum.
Ndryshim midis ketyre forma është vetëm një mbaresë e cuditshme që nuk tingullon natyrore për veshin e njeriut mbaresën -um. (murgjit pa emra që kanë ndërtuar Latinishten do kenë pas ndonje qen brënda truallit të kishës)
Disa gjuhëtarë famozë Shqiptar e kanë nxjërë fjalen *qiell si huazim kah Latinishtja.
Le të gjejmë rrenjët e kësaj fjalë e të shikojmë nëse kanë pas të drejtë gjuhëtarët famozë Shqiptarë.
Tani metoda ime nuk është etimologji dhe qëndron ne ate qe fjala e dalë pas zbatimit të saktë të ligjeve të fonetikës duhet të analizohet nga forma dhe përmbajtja. Fillimisht duhet ta ndajmë në rrokje formën dhë të kerkojmë ndarjet e mundshme të përbërsve të rrokjes pa shkuar te applikimi i kodeve piktogramike të shkronjave pet gjetur rrenjen ose rrenjet e fjales meme.
Metodika e gjuhësisë së sotme është e ndryshme nga ajo qe zbatoj une, dhe gjuhëtarët që zbatojnë metodat e saj nga këndvështrimi im zakonish shkojnë saktë deri në gjysëm të e rrugës dhe më pas aty fillon divjimi nga shkenca, ose ndodh gabimi kryesor i metodikes së gjuhësisë së sotme.
Këtu kemi etymologjinë e fjalës së latinishtes *caelum bazuar në metodat e gjuhësisë së sotme:
Etimologjia e gjuhëtarëve modernë të sotëm:
Nga latinishtja “caelum, nga proto-italikisht *kailom, nga proto-indo-evropiane *keh₂i-lom (“e tërë”), nga *keh₂i-.
Pika #1 - Morfologjia/forma. Fjala kur shkon pas ne kohe duhet behet me e shkurtër si forme deri sa shkon tek forma e parë që duhet të jetë maksimum një bashkim i dy një-rrokëshe. Fjala *keh₂i-lom është shumë e gjatë për të qënë një e fjalë e vjetër.
I dyti gabim nga forma është ndarja e gabuar e fjalës së supozuar si proto IE. Pjesa * keh₂i ka një gabim ka dy zanore dhe ka dy rrokje ke+h₂i. Kjo është shumë për një fjalë të lashtë. Ndarja duhet ishte bere në bazë të rrokjeve dukë u nisur nga parim që fjalët në fillim kanë qënë një -rrokëshë.
Pika #2 - Sintaksa/përmbajtja. Fjala *keh₂i-lom ka shumë kode në ka *keh₂-il-om. Fillimisht mbaresat që janë të formuar vonë në kohë duhët hequr nga analiza dhe nga vete permbajtja e fjales proto. Mund të gjendet lehtë koha kur latinishtja formoi mabaresën um, duke perjashtuar mundësin nga lehja e një qeni, por mbaresat duhen hëqur nga fjala sepse nuk kane lidhje me kuptimin e fjalës dhë nuk kanë qene pjesë e fjalës në nje gjuhë të parë.
E dyta, për një njeri primitiv për të formu konceptin e së tërës unë mendoj qe ai nuk do të merrte qiellin si bazë për të formuar atë koncept. Për të qielli do ishte thjesht bashkim i dy elemntëve fizike të largët, bartës is yjeve gjatë natës dhe i diellit gjatë dites. Pra shumë pak element fizikë gjuhësor për ti dhën idene e së tërës njerit primitive që të krijontë fjalën për të. Pra formimi i fjalës *qiell duhet të lidhet me elementët përbërës në të që janë të lidhur me të në formë dhe pëmbajtjë dhe aspak nga një koncept i teresise se yjeve që, qe mund ta krijoj vetëm një njeri modern në kohët tona.
Koncpetin e së tërës njeriu e ka formuan prej objekt fizik që e prekte dhe e kuptontë ç’farë ishtë. Toka do ishte një nga mundësitë më të mëdha për të formuar atë koncept. Për të toka ishte e sheshtë, e pafund dhe duke pasur gjitha objektet fizikë të panumërta në të, te përmblidhte gjithcka që ai shikontë. Ai thjeshtë do shikone poshtë këmbëve në fillim të hapjes së mendimit njerëzor dhe do mendonte kjo që është poshtë këmbeve të mia mban sipër si mua, ashtu dhe një pemë, male, kodra, lumënj kafshë, i mban te tera. Me kalimin e kahës këto të gjitha që kemi poshtë këtu në tokë, vendosur mbi janë të tërat dhe nuk janë dy ose tre elemnet janë me qindra, shumellojshmeri e madhe. Pra të tëra janë mbi tokën dhe ky koncepet gjuhësor do të formohët nga elementët e botës fizke që atë e rethon në ketu tokë. Tani vetëm një njeri modern mund të mendojë qe *e tëra është një koncept sasior dhe pafundësia e yjeve në qiell mund të formojë fjalën tek ky koncpet dhe eshte fjala origjine PIE per kete fjale.
Për njeriun primitiv koncepti *të tëra kupton një numër të pafund shumëllojshmëri objektesh fizike qe qendrojnë mbi dicka të përbashkët që ai i shikon dhe ka lidhje bashkësie me to, pjesë përberese e të tyrës. Truri i njeriut i gjuhes proto ishte i evoluar me shume për mendimin konkret.
Origjina e emrit *qiell
Pra formimi i fjalës qiell është i lidhur me elementë përbërës në të të në formë dhe pëmbajtjë. Dhe ato janë fjalët yll, yje,il,ile dhe një kod posesioni. Shikoni një-rrokshat e atyre fjaleve te Gjuhës Shqpies me sa pak element formon fjalën bazë, mbaresat një elementëshe për të formuar shumësi. Esence dhe elegance gjuhësore.
Si janë formuatr fjaltë e para nga njerëzit primitiv?
Unë mendoj se ndër foljët e para janë folet jam dhe kam. Në qofte do shkonim pas në kohë e të pyesnin një nje primitiv se quhej qielli. Ai do të përgjigjej nëse do ishte natë me *ka ilet (ka yjet) , dhe nëse do të ishte ditë “ka elin (ka diellin)
Origjina e fjales *caelum te Latinishtes
Nga latinishtja caelum nga proto-Shqipja *kailet (“ka yjet), ose *kaelin (“ka diellin),
Comments
Post a Comment