Fjala *ide qe gjuhetaret thone qe rjedh nga greqishtja e vjeter *eidos, për disa kohë u përdor më së shumti në kuptimin teknik që i dha Platoni në teorinë e tij.
Nga shekulli i 17-të, ajo filloj të përdorej pak a shumë në kuptimin e saj modern të "mendim, "koncept".
Gjuhetaret thone qe rjedh nga emri grek *idéa vjen nga rrënja shumë e ndërlikuar proto-indo-evropiane weid-, woid-, wid- "për të parë".
Në greqisht varianti woid- formon foljen oîda ( woîda në disa dialekte), që do gjuhetaret thone qe të thotë eshte folja "shoh". Ata thone qe *oîd përdoret për të treguar një gjendje të tanishme: "Kam parë" Woidos, një emër që rrjedh nga woid-, bëhet veda- qe gjuhetaret thone eshte fjala "njohuri" në sanskritisht. Rig-Veda do të thotë "njohuri e himneve, strofave të shenjta".
Gjuhetaret vazhdojne duke then qe varianti wid formon emrin grek idéa, dhe paskajoren ideîn (gjithashtu wideîn ), paskajorja latine vidēre dhe sllavishtja (çeke) vidět, qd sipas tyre të gjitha thonë "të shohësh". Dhe vazhdojne ne shtjellimin e tyre etimologjik qe Weid-, woid-, wid- bëhet wīt-, wit- në gjermanisht. Forma e prapashtesës wīt-to-formon mbiemrin wīsaz, anglishten e vjetër wīs (anglisht i mençur) dhe anglishtja e vjetër wīsdōm “mësim” (urtësia angleze).
Fjala idea rjedh nga fjala shqipe me dit, di. Etimologjia ne format emer i shquar dhe pashquat si dhe folje eshte.
Idea>ide a> die a>e di a> dija
Ide>id e> di e>dije
Pra, origjina e kesaj fjale te "nderlikuar" eshte dhume e thjeshte dhe nuk vjen nga folja *shoh, shikoj por nga folja *di e gjuhes Shqipe.
Comments
Post a Comment