Vazhdojme me fjalet YLL, HYJNI, LUM/fat, URIM, LUTEM te gjuhes shqipe.
50 vjet më parë nuk kishte asnjë dëshmi të shkruar për vjetersine e gjuhën shqipe, perjashtuar yllin e Lemnos dhe shkrimin ne Sarkeofagun e Appollonis qe nuk u njohen nga bota akademike gjuhesore. Me përkthimin e gjuhëve sumero-akadiane ne dekadat e fundit po verifikohet dita dites lashtësia e gjuhës shqipe.
Fjala për qiell është AN dhe për YLL në gjuhën sumere është "MUL" me trajtat i lutem, ilatem, etj. Të dyja fjalët janë të lidhura me njëra-tjetrën.
Me sa duket nga analiza e shenjave kuneiforme të përkthyera nga gjuhëtarët në 20 vitet e fundit, koncepti i "hyjnisë" në sumerisht është i lidhur ngushtë me qiellin, siç duket nga fakti se shenja kuneiforme për qiellin dyfishohet si një ideogram për të dhënë piktogrami i "yllit"" dhe se forma kryesore është piktogrami i qiellit.
Sinqerisht mendoj se është e kundërta. Qielli nuk ka formë fizike, është vetëm ajër i pafund dhe nuk mund të vizatohet. Nuk mund të krijosh me shkrim një figurë specifike vetëm për qiellin. Ylli dhe dielli kane forma, ato kanë lëndë fizike të dukshme, të dukshme për syrin e njeriut dhe mund të vizatohen, piktogamizohen dhe simbolizohen.
Qielli mund të vizatohet vetëm duke e lidhur me figurat e disa yjeve ose diellit. Fakti që fjala shqipe *diell nga përbërja ka di/dy dhe el dhe *mul e sumerishtes është një ndërthurje e piktogrameve qiell "AN", te cilat japin MUL që vjen nga shumësi "m" i UL (UL mendoj vjen nga YL, Y>U), jep shkëndijën e parë të dyshimit përkthimit të sakte sumerishtes. Unë mendoj se dy AN nuk mund të japin një MUL pa një lidhje morfologjike midis tyre. Gjuha shqipe thotë se qielli është ANA e tokës, kështu që koncepti ANE mund të shpjegojë qiellin AN te sumerishtes, ashtu si fjala shqipe SKAJ shpjegon fjalën angleze për qiell SKY (skaj), kur në shqip skaj është një sinonim për fjalen anë. Vetë gjuha Shqipe e lidh krijimin gjuhësor të konceptit *qiell/chiel/"ki el" me patjen e yjeve apo diellit ne te.
Megjithatë, për qëllime kërkimore në këtë artikull, po supozoj se përkthyesit e sumerishtes e kanë përkthyer sakt atë.
Lidhja origjinale e "hyjnisë" është kështu me diellopanine qe kupton manifestimi i së shenjtës, (diellopani fjale e formuar nga une ka dhene hierophany qe mendohet si Greek nga mbiemri hieros (Greek: ἱερός, 'shenjte') por qene fakt eshte diell/hielos ku r>l, i shenjti diell, dhe folja phainein (φαίνειν, 'me sjell driten por ne fakt eshte folja me pa e shqipe'=vjen nga diellopani-me pa diellin)i "të ndritshmes" ose "të shndritshmes" në qiell. Përkthyesit e sumerishtes ende nuk e kanë të qartë se cili është Hyjnia në këtë gjuhë, dielli, yjet apo qielli. Ndërsa disa e ngatërrojnë duke ja atribuar ate qiellit, që mendoj se nuk ka lidhje me të gjitha fjalëformimet shqipe dhe sumere për konceptin e Zotit. Qielli nuk ndriçon si dielli apo ylli, qielli është vetëm enë që mban yjet dhe diellin.
Unë mendoj se përkufizimi maksimal i konceptit të parajsës do të ishte qielli, dhe jo hyjni/zot. Parajsa vjen nga afër DI, pranë diellit, yllit në qiell, por ena, shtëpia e hyjnisë është qielli. Qiellor, qielli është shtëpia e hyjnisë, lart në qiell, por nuk mendoj se qielli është hyjni, nuk është elementi kryesor në treshen yll-diell-qiell.
Fjala mul përdorej për kuptimet"të shkëlqen, rrezaton dritë" dhe "yll". Duke shtuar AN ose "qiell" si prapashtesë, e ndryshon atë në mulan, që do të thotë "yll qiellor", ku hyjnor ka kuptimin e shqipes hyjneron(parajse) por per sumerrianet do të thoshti ylli qiellor. Parajse është një koncept i krishterë që nuk përdorej nga sumerët mendohet sot nga gjuhëtarët modernë, por duke ditur fjalën shqipe hyjneron të shpjeguar mrekullisht nga Nermin Vlora në sarkofagun e Apolonisë si "fimia hyjneron haire", "rritu me hyjninë" mendoj se ky është kuptimi i asaj fjalie të shkruar në atë sarkofagu, gjuha shqipe e kohëve të vjetra parakristiane kishte konceptin e të qenit së bashku në hyjninë, jetën së bashku me hyjninë, një parakoncept të parajsës dhe mendoj se edhe gjuha sumere e kishte këtë koncept.
1) Anu (Akkadian: 𒀭𒀭 ANU, from 𒀭 AN “Qiell”,“Qiellor”) or Anum, origjinal An (Sumerian: 𒀭 An), ishte personifikimi hyjnor i qiellit, mbreti i perëndive dhe paraardhësi i shumë prej hyjnive në fenë e lashtë Mesopotamiane. Ai u konsiderua si një burim i mbretërimit hyjnor dhe njerëzor dhe hap numërimin e hyjnive në shumë tekste të Mesopotamisë. Në të njëjtën kohë, roli i tij ishte kryesisht pasiv dhe ai nuk adhurohej zakonisht.
Nganjëherë supozohet se tempulli Eanna i vendosur në Uruk fillimisht i përkiste atij, dhe jo Inanna-s, por ndërsa ai është i dëshmuar mirë si një nga banorët e tij hyjnor, nuk ka asnjë provë që hyjnia kryesore e tempullit ka ndryshuar ndonjëherë, dhe Inanna ishte tashmë e lidhur me të në burimet më të hershme. Pas rënies së tij, një sistem i ri teologjik u zhvillua në të njëjtin qytet nën sundimin Seleucid, duke rezultuar që Anu të ripërcaktohej si një hyjni aktive. Si rezultat, ai u adhurua në mënyrë aktive nga banorët e qytetit në shekujt e fundit të historisë së Mesopotamisë së lashtë.
2) Shenja kunjiformee fjales MUL/YLL
𒀯
𒀯
Shenja kunjiforme AN tre here
← 𒀮 [U+1202E] Shkrimi 𒀰 →
𒀯
Numri i shenjes MZL 247
Perberesit e shenjes:
𒀭
References
R. Borger, Mesopotamisches Zeichenlexikon (MZL), Münster (2003)
A. Deimel, Šumerisches Lexikon (Deimel), Rome (1947)
Chr. Rüster, E. Neu, Hethitisches Zeichenlexikon (HZL), Wiesbaden (1989)
50 vjet më parë nuk kishte asnjë dëshmi të shkruar për vjetersine e gjuhën shqipe, perjashtuar yllin e Lemnos dhe shkrimin ne Sarkeofagun e Appollonis qe nuk u njohen nga bota akademike gjuhesore. Me përkthimin e gjuhëve sumero-akadiane ne dekadat e fundit po verifikohet dita dites lashtësia e gjuhës shqipe.
Fjala për qiell është AN dhe për YLL në gjuhën sumere është "MUL" me trajtat i lutem, ilatem, etj. Të dyja fjalët janë të lidhura me njëra-tjetrën.
Me sa duket nga analiza e shenjave kuneiforme të përkthyera nga gjuhëtarët në 20 vitet e fundit, koncepti i "hyjnisë" në sumerisht është i lidhur ngushtë me qiellin, siç duket nga fakti se shenja kuneiforme për qiellin dyfishohet si një ideogram për të dhënë piktogrami i "yllit"" dhe se forma kryesore është piktogrami i qiellit.
Sinqerisht mendoj se është e kundërta. Qielli nuk ka formë fizike, është vetëm ajër i pafund dhe nuk mund të vizatohet. Nuk mund të krijosh me shkrim një figurë specifike vetëm për qiellin. Ylli dhe dielli kane forma, ato kanë lëndë fizike të dukshme, të dukshme për syrin e njeriut dhe mund të vizatohen, piktogamizohen dhe simbolizohen.
Qielli mund të vizatohet vetëm duke e lidhur me figurat e disa yjeve ose diellit. Fakti që fjala shqipe *diell nga përbërja ka di/dy dhe el dhe *mul e sumerishtes është një ndërthurje e piktogrameve qiell "AN", te cilat japin MUL që vjen nga shumësi "m" i UL (UL mendoj vjen nga YL, Y>U), jep shkëndijën e parë të dyshimit përkthimit të sakte sumerishtes. Unë mendoj se dy AN nuk mund të japin një MUL pa një lidhje morfologjike midis tyre. Gjuha shqipe thotë se qielli është ANA e tokës, kështu që koncepti ANE mund të shpjegojë qiellin AN te sumerishtes, ashtu si fjala shqipe SKAJ shpjegon fjalën angleze për qiell SKY (skaj), kur në shqip skaj është një sinonim për fjalen anë. Vetë gjuha Shqipe e lidh krijimin gjuhësor të konceptit *qiell/chiel/"ki el" me patjen e yjeve apo diellit ne te.
Megjithatë, për qëllime kërkimore në këtë artikull, po supozoj se përkthyesit e sumerishtes e kanë përkthyer sakt atë.
Lidhja origjinale e "hyjnisë" është kështu me diellopanine qe kupton manifestimi i së shenjtës, (diellopani fjale e formuar nga une ka dhene hierophany qe mendohet si Greek nga mbiemri hieros (Greek: ἱερός, 'shenjte') por qene fakt eshte diell/hielos ku r>l, i shenjti diell, dhe folja phainein (φαίνειν, 'me sjell driten por ne fakt eshte folja me pa e shqipe'=vjen nga diellopani-me pa diellin)i "të ndritshmes" ose "të shndritshmes" në qiell. Përkthyesit e sumerishtes ende nuk e kanë të qartë se cili është Hyjnia në këtë gjuhë, dielli, yjet apo qielli. Ndërsa disa e ngatërrojnë duke ja atribuar ate qiellit, që mendoj se nuk ka lidhje me të gjitha fjalëformimet shqipe dhe sumere për konceptin e Zotit. Qielli nuk ndriçon si dielli apo ylli, qielli është vetëm enë që mban yjet dhe diellin.
Unë mendoj se përkufizimi maksimal i konceptit të parajsës do të ishte qielli, dhe jo hyjni/zot. Parajsa vjen nga afër DI, pranë diellit, yllit në qiell, por ena, shtëpia e hyjnisë është qielli. Qiellor, qielli është shtëpia e hyjnisë, lart në qiell, por nuk mendoj se qielli është hyjni, nuk është elementi kryesor në treshen yll-diell-qiell.
Fjala mul përdorej për kuptimet"të shkëlqen, rrezaton dritë" dhe "yll". Duke shtuar AN ose "qiell" si prapashtesë, e ndryshon atë në mulan, që do të thotë "yll qiellor", ku hyjnor ka kuptimin e shqipes hyjneron(parajse) por per sumerrianet do të thoshti ylli qiellor. Parajse është një koncept i krishterë që nuk përdorej nga sumerët mendohet sot nga gjuhëtarët modernë, por duke ditur fjalën shqipe hyjneron të shpjeguar mrekullisht nga Nermin Vlora në sarkofagun e Apolonisë si "fimia hyjneron haire", "rritu me hyjninë" mendoj se ky është kuptimi i asaj fjalie të shkruar në atë sarkofagu, gjuha shqipe e kohëve të vjetra parakristiane kishte konceptin e të qenit së bashku në hyjninë, jetën së bashku me hyjninë, një parakoncept të parajsës dhe mendoj se edhe gjuha sumere e kishte këtë koncept.
1) Anu (Akkadian: 𒀭𒀭 ANU, from 𒀭 AN “Qiell”,“Qiellor”) or Anum, origjinal An (Sumerian: 𒀭 An), ishte personifikimi hyjnor i qiellit, mbreti i perëndive dhe paraardhësi i shumë prej hyjnive në fenë e lashtë Mesopotamiane. Ai u konsiderua si një burim i mbretërimit hyjnor dhe njerëzor dhe hap numërimin e hyjnive në shumë tekste të Mesopotamisë. Në të njëjtën kohë, roli i tij ishte kryesisht pasiv dhe ai nuk adhurohej zakonisht.
Nganjëherë supozohet se tempulli Eanna i vendosur në Uruk fillimisht i përkiste atij, dhe jo Inanna-s, por ndërsa ai është i dëshmuar mirë si një nga banorët e tij hyjnor, nuk ka asnjë provë që hyjnia kryesore e tempullit ka ndryshuar ndonjëherë, dhe Inanna ishte tashmë e lidhur me të në burimet më të hershme. Pas rënies së tij, një sistem i ri teologjik u zhvillua në të njëjtin qytet nën sundimin Seleucid, duke rezultuar që Anu të ripërcaktohej si një hyjni aktive. Si rezultat, ai u adhurua në mënyrë aktive nga banorët e qytetit në shekujt e fundit të historisë së Mesopotamisë së lashtë.
2) Shenja kunjiformee fjales MUL/YLL
𒀯
𒀯
Shenja kunjiforme AN tre here
← 𒀮 [U+1202E] Shkrimi 𒀰 →
𒀯
Numri i shenjes MZL 247
Perberesit e shenjes:
𒀭
References
R. Borger, Mesopotamisches Zeichenlexikon (MZL), Münster (2003)
A. Deimel, Šumerisches Lexikon (Deimel), Rome (1947)
Chr. Rüster, E. Neu, Hethitisches Zeichenlexikon (HZL), Wiesbaden (1989)
Comments
Post a Comment