Etimologjia e *verdhë të gjuhës shqipe.

Etimologjia primitive zyrtare thotë që ngjyra e *verdhë është huazuar nga latinishtja vulgare *virdis, nga latinishtja viridis ("jeshile"). Kuptimi është një hua semantike nga italishtja giallo (fjalë për fjalë "e verdhë"). Forma e fjalës sipas tyre  ndahet me verde e rumunishtez e cila fjalë për fjalë kupton ngjyrën"jeshile".

Pra, sipas dosa gjuhëtarëve tepër të degjuar, ngjyra e verdhë është huazuar nga ngjyra jeshile e latinishtes.
Ndërsa yellow e anglishtes sipas tyre nuk vjen nga giallo e italishtes por origjina e saj është nga anglishtja e vjetër *geolu, geolo, me origjine gjermanike perëndimore; lidhet me geel holandez dhe gelb gjerman, lidhet gjithashtu me fjalën *ar.

Etimologjia e *verdhë të gjuhës shqipe.

VERDH=
VELDH=L>R
VELD=DH>D
V ELD=
VIELD=IE>E
Ve IELD=

Ve DIEL=

Ose
Be DIEL=ku B>V

Vjen nga një e BE+DIEL, rrënja është *diell.

Pra DIELLI i shqipes u bë:
GIALLO e italishtes ku thjesht D>G, u bë

GEOLO e anglo-gjermanishtes ku përsëri D>G
Mendoj që emri i vjetër diellit në shqip ka qënë DZIAL or DIAL (nga një DZ+YL>DZ+IAL>DIAL>DIEL). Ka pasur transformimet fonetike DZ>D dhe A>E. Drita, ngrohja, dhe gjyra e verdhë e diellit (shkëlqimi i tij) ka prodhuar emrat ZJAR, ngjyrën e VERDHE, ETHE dhe emrin AR në gjuhën shqipe në fillim dhe më vonë huazuar ose fisnuar në shumicën e gjuhëve europiane.
Interesant është fakti qënë armenishten klasike të vjetër, diell quhej *arew dhe i referohej dhe dritës së diellit, ndërsa ngjyra e verdhë quhet *degin dhe origjinon nga armenishtja e vjetër դեղին (dełin), e cila per mendim tim ka lidhje me fjalën diell të gjuhë shqipe.
Gabimi i etimologjive primitive është se krahason formën e fjalës dhe aspak semantiken e saj, dhe nuk kërkon të gjëje burimin semantik të fjalës, metaforës burimore të mundshme të prodhimit të saj. Gjithashtu mendoj është gabim të krahasohen gjuhët e reja me një gjuhë të vjetër si gjuha shqipe pa u krahasuar me parë me gjuhë të vjetra pak a shumë të së njëjtës moshë. Po të krahasohet me Armenishten, gjuhë e vjetër si shqipja do te duket qartë lidhje në formë dhe mendim midis diellit dhe ngjyres së tij të verdhë.

Faqja zyrtare e NASA-s thotë se dielli është një yll i verdhë. Dielli ynë është percaktuar si një yll i verdhë, i klasifikuar si GV ose xhuxh i verdhë. Ngjyra e një ylli lidhet me temperaturën e sipërfaqes së tij. Yjet e verdhë kanë një temperaturë sipërfaqësore prej rreth 5,000-6,000 K. Temperatura e sipërfaqes së Diellit tonë është afërsisht 5,600 K (10,000 Fahrenheit).

Megjithatë, ai kasifikohet si një xhuxh i verdhë, sepse rrezaton më fort në pjesën e verdhë të spektrit të dukshëm.

Dhe e fundit, nëse do t'i kërkonin një fëmijë të pikturonte diellit, fëmija do të piktorent një O me ngjyrë të verdhë.

Dielli përshkruhet si i verdhë në art, sepse kështu duket në syrin e njeriut kur shihet nga sipërfaqja e Tokës. Atmosfera e Tokës shpërndan dritën e diellit, duke e bërë Diellin të duket i verdhë në sytë tanë dhe i tillë është dukur në sytë e të parëve tanë duke e quajtur e "be dielli", një metaforë e thjeshte që shpreh shpirtin e tyre artistik dhe poetik, e ardhur tek ne si një fjalë e cila është transformuar fonetikisht  në *verdhë.

Mungesa e dijeve ne shume fusha, mungesa e fantazise, shpirtit poetik, mungesa e artistit tek gjuhëtarët moderne e ka kthyer etimoIogjinë e gjuhës shqipe në një idiotizëm të pa fund.

Referencat:

Mann, S. E. (1948), “verdhë”, në An Historical Albanian–English Dictionary, London: Longmans, Green & Co., faqe 550b

Meyer, G. (1891), “verθ”, në Etymologisches Wörterbuch der albanesischen Sprache (në gjermanisht), Strasburg: Karl J. Trübner, →DOI, faqe 446

Jungg, G. (1895), “verξ”, në Fialuur i voghel sccȣp e ltinisct [Fjalor i vogël shqip–italisht], faqe 170b.

Rossi, F. (1875), “vèrξ”, në Vocabolario della lingua epirotica–italiana (në italisht), faqe 1323b

Miklosich, Franz (1871), “viridis”, në Albanische Forschungen II. Die romanischen Elemente im Albanischen (në gjermanisht), Vjenë: Karl Gerold's Sohn, faqe 71