Është e vështirë të përshkruhet procesi historik i formimit të fjalëve.
Por si e formoi ndërtuesi i pare i fjales formen dhe kuptimin e fjalës?
Si formoheshin format dhe kuptimet e fjaleve në mendjet e tyre para se fjalet të përfundonin në fjalorin e gjuhës së tyre?
Përgjigja për mua do të ishte:
1) Fjala u ndërtua nga domosdosheria e percaktimit gjuhesore te objektit ose veprimive per ta bere te njohur brenda nje grupi te caktuar njerezve per te kominikuar midis tyre. Kjo do të thotë se fjalet ishin absolutisht thelbësore për njerëzit. Komunimikimi midis anetareve te grupi nuk mund të funksionojnë pa to.
2) Forma dhe kuptimi u percaktua ne baze te cilesive fizike te objekteve qe fjala percakon
3) Fjala ruajti ekzistences e saj përmes përseritjes së saj gjate kominikimit brenda grupit.
Por çfarë do të thotë kjo?
Secili prej anëtareve të grupit të kohes kur është formuar fjala kishin një vetëdije të qartë per ndërtimin e formës së fjalës dhe kuptmit të saj. Ata bënin pasurimin e vazhdueshëm gjuhësor në te njëjtën mënyre derisa krijuan setin baze të gjuhës, atë të grupit të folësve në të cilin është futur familjet brenda grupit njerezore te pare njerezor. Kur u krijua seti i parë i gjuhës së nji grupi njerëzish nuk kishte qytete, ose kombe.
Gjuhëtaret modernë nuk e kane jetuar drejtpërdrejt formimin e fjales nga njerezit e grupit të parë krijues. Gjuhëtarët moderne hamëndësojnë se midis pjesës fizike të fjales qe e quajne shenjë, pra natyrës dhe formës së saj dhe permbatjes se saj, ose kuptimit të cilit referohet, nuk ka asnjë lidhje.
Gjuha Shqipe thotë të kunderten. Shumë fjale te saj janë evidence e qarte e lidhjes midis tyre.
Duke thënë këtë, le të bëhemi gati për të trajtuar temën e ditës, që është pikërisht folja *preparare e italishtes qe ne shqipen e sotme kupton me u përgatit
Siç shihet folja pre-parare ishte një folje e përbërë nga parashtesa pre-, ndajfolja latine: prae, që do të thotë "para" dhe folja latinisht "parare" që nënkuptonte të njëjtën gjë për romakët.
Pra kemi nje kuptim para-para nga latinisht. Sic duket qarte dicka e rëndësishme i mungon etimologjise së kësaj fjale.
Kemi një distancë te madhe që mes kuptimeve të dy fjalëve “parare” dhe “prepare”; të dyja janë ende në përdorim.
Kjo do të thotë se foljet latine: paro (përgatit) dhe praèparo (përgatit paraprakisht) vijne nga nje gjuhë tjeter.
Etimologjia e "paro vjen nga folja e gjuhes Shqipe me ba.
Ba eshte forma e Geg dhe "bër" form e Tosk e cila vjen nga nje
Ban>bar>ben
Ku r>n si e ban >bër.
Une mendoj qe ndarja midis Geg e Toske duhet te ketë filluar reth 2 mije vjet para Krishtit.
Ne gjuhën para latine folja me ba e vjetër e Geg ka kaluar nepermjet gjuhes Toske, ka kaluar si bara, në kohen kur nga ban>bar kishte ndodhur.
*Bar e toskerishtes zbriti ne *bër ne ditët tona ndersa Geg nuk ndrydhoi aspak.
Gjithe foljet e tjera të përbëra duke filluar nga Ban>baro krijuan një grup fjalësh të lidhura me njëra-tjetrën vetëm nga origjina e tyre e përbashkët etimologjike ne gjuhen latine. Dikur kam shkruajt mos u frikni që ka humb shqipja gjatë kohes. Qendron e fshehur brenda fjalëve të gjuheve të shkruara latine dhe greqishte e vjetër si pjesëza formuese njërrokeshe të fjalëve te tyre por që nuk shpjegohen dot nga ato gjuhë. Asnje fjalë e vetme e Shqipes nuk ka humb.
Nje pyetje e rendesishme del nga kodet e shqipes pse *ba(ra) kupton dhe *para?
Para=bara(bera) semantikisht sepse kur behet nje dicka ajo eshte dhe hera e pare e ekzistences se saj.
Por vete bara nga vjen?
Vjen nga keto kode te shqipe:
B=eshte kodi i fjales bej *ba
A=eshte kodi i se pares, shkronja e para e alfabetit.
R=eshte kodi i rotullimit
Pra me kodet e gjuhes Shqipe *bar dhe *par kane te njejten permbajtje qe eshte"
"Ba A Rotullim", me ba rotullimin e A-se. A ka kuptimin kodik e para, por semantika eshte kur ben rotullimin e A-se.
Ne latinisht dhe shqip ndodhi shendrimi fonetik si me poshte:
Ne Shqip:
Ba>bana>bara>para ku b>p
Ba>bana>bara>bër (tosk) dhe n>r ne tosk
Ne Latinisht:
Ban>bar>para ku b>p
Ban>bara>fara>fare, folja bëj ku b>f dhe n>r
Ban>bar>paro (përgatit)
Pra si *fare ashtu dhe *paro vijne nga folja e pare *ba e Geg.
Në bazë është rrënja "par" foljes latinisht paro, qe bjen nga ban>bar e gjuhes parashqipe.
Folja ban> bar solli këto fjalë në latinisht si *pario (lind-i ber), nga e cila rrjedhin nga e njëjta fjalët italiane "parenti"/bërësit (pjesorja e tashme = prindërit) dhe "parto" (pjesorja e përsosur = linda/u bëra).
Dhe kemi plot ndërtime me fjalë latine si :
ad-paro, cum-paro, in-paro, prae-paro, re-paro, ex-paro dhe lista pak a shumë e plotë e fjalëve që janë formuar në grupin që përmenda më lart.
Gjuhëtaret europiane me pak intuitë dhe talent do ta gjenin lehtesisht të gjithë këtë dhe do të ishin në gjendje të gjenin në analogji semantike te foljeve te Geg "ba, ban, bahet dhe kështu të ndertonin lehte rrugën historike që kanë bërë fjalët nga kuptimi i foljes së rrënjës së parë të gjuhës shqipe *ba në bar>paro (par-o, para-s; para-v-i; para-tum; para-re).
Përfundimi:
folja *pre-parara folja e përbërë nga parashtesa pre-, ndajfolja latine: prae, që do të thotë "para" e cila vjen nga *para e gjuhes parashqipe dhe folja latinisht "parare" qe vjen po nga *bara/bërë e gjuhes shqipe. Ka ndodh kalim i b ne p.
Kuptimi i fjales eshte "paraba ose *parabëj me shqipen e sotme. Folja latine u ndërtua nga nga koncepti gjysem pesore i foljes "ba, bahet ne shqipen e sotme, behet ne Shqipen standarte dhe numërori qe ka ndërtua alfabetin te ashtuquajtur grek "para, bëj A-ne, bëj fillimin. Alfabeti i ashtuajtur "grek" eshte alfabeti i gjuhes shqipe.
Pra edhe njihere:
Nga sa më lart do të thotë se foljet latine:
1)*paro vjen nga folja e gjuhës Shqipe *ba(bëj) 2)*praèparo vjen nga gjuha shqips *paraba (parabëj).
Por si e formoi ndërtuesi i pare i fjales formen dhe kuptimin e fjalës?
Si formoheshin format dhe kuptimet e fjaleve në mendjet e tyre para se fjalet të përfundonin në fjalorin e gjuhës së tyre?
Përgjigja për mua do të ishte:
1) Fjala u ndërtua nga domosdosheria e percaktimit gjuhesore te objektit ose veprimive per ta bere te njohur brenda nje grupi te caktuar njerezve per te kominikuar midis tyre. Kjo do të thotë se fjalet ishin absolutisht thelbësore për njerëzit. Komunimikimi midis anetareve te grupi nuk mund të funksionojnë pa to.
2) Forma dhe kuptimi u percaktua ne baze te cilesive fizike te objekteve qe fjala percakon
3) Fjala ruajti ekzistences e saj përmes përseritjes së saj gjate kominikimit brenda grupit.
Por çfarë do të thotë kjo?
Secili prej anëtareve të grupit të kohes kur është formuar fjala kishin një vetëdije të qartë per ndërtimin e formës së fjalës dhe kuptmit të saj. Ata bënin pasurimin e vazhdueshëm gjuhësor në te njëjtën mënyre derisa krijuan setin baze të gjuhës, atë të grupit të folësve në të cilin është futur familjet brenda grupit njerezore te pare njerezor. Kur u krijua seti i parë i gjuhës së nji grupi njerëzish nuk kishte qytete, ose kombe.
Gjuhëtaret modernë nuk e kane jetuar drejtpërdrejt formimin e fjales nga njerezit e grupit të parë krijues. Gjuhëtarët moderne hamëndësojnë se midis pjesës fizike të fjales qe e quajne shenjë, pra natyrës dhe formës së saj dhe permbatjes se saj, ose kuptimit të cilit referohet, nuk ka asnjë lidhje.
Gjuha Shqipe thotë të kunderten. Shumë fjale te saj janë evidence e qarte e lidhjes midis tyre.
Duke thënë këtë, le të bëhemi gati për të trajtuar temën e ditës, që është pikërisht folja *preparare e italishtes qe ne shqipen e sotme kupton me u përgatit
Siç shihet folja pre-parare ishte një folje e përbërë nga parashtesa pre-, ndajfolja latine: prae, që do të thotë "para" dhe folja latinisht "parare" që nënkuptonte të njëjtën gjë për romakët.
Pra kemi nje kuptim para-para nga latinisht. Sic duket qarte dicka e rëndësishme i mungon etimologjise së kësaj fjale.
Kemi një distancë te madhe që mes kuptimeve të dy fjalëve “parare” dhe “prepare”; të dyja janë ende në përdorim.
Kjo do të thotë se foljet latine: paro (përgatit) dhe praèparo (përgatit paraprakisht) vijne nga nje gjuhë tjeter.
Etimologjia e "paro vjen nga folja e gjuhes Shqipe me ba.
Ba eshte forma e Geg dhe "bër" form e Tosk e cila vjen nga nje
Ban>bar>ben
Ku r>n si e ban >bër.
Une mendoj qe ndarja midis Geg e Toske duhet te ketë filluar reth 2 mije vjet para Krishtit.
Ne gjuhën para latine folja me ba e vjetër e Geg ka kaluar nepermjet gjuhes Toske, ka kaluar si bara, në kohen kur nga ban>bar kishte ndodhur.
*Bar e toskerishtes zbriti ne *bër ne ditët tona ndersa Geg nuk ndrydhoi aspak.
Gjithe foljet e tjera të përbëra duke filluar nga Ban>baro krijuan një grup fjalësh të lidhura me njëra-tjetrën vetëm nga origjina e tyre e përbashkët etimologjike ne gjuhen latine. Dikur kam shkruajt mos u frikni që ka humb shqipja gjatë kohes. Qendron e fshehur brenda fjalëve të gjuheve të shkruara latine dhe greqishte e vjetër si pjesëza formuese njërrokeshe të fjalëve te tyre por që nuk shpjegohen dot nga ato gjuhë. Asnje fjalë e vetme e Shqipes nuk ka humb.
Nje pyetje e rendesishme del nga kodet e shqipes pse *ba(ra) kupton dhe *para?
Para=bara(bera) semantikisht sepse kur behet nje dicka ajo eshte dhe hera e pare e ekzistences se saj.
Por vete bara nga vjen?
Vjen nga keto kode te shqipe:
B=eshte kodi i fjales bej *ba
A=eshte kodi i se pares, shkronja e para e alfabetit.
R=eshte kodi i rotullimit
Pra me kodet e gjuhes Shqipe *bar dhe *par kane te njejten permbajtje qe eshte"
"Ba A Rotullim", me ba rotullimin e A-se. A ka kuptimin kodik e para, por semantika eshte kur ben rotullimin e A-se.
Ne latinisht dhe shqip ndodhi shendrimi fonetik si me poshte:
Ne Shqip:
Ba>bana>bara>para ku b>p
Ba>bana>bara>bër (tosk) dhe n>r ne tosk
Ne Latinisht:
Ban>bar>para ku b>p
Ban>bara>fara>fare, folja bëj ku b>f dhe n>r
Ban>bar>paro (përgatit)
Pra si *fare ashtu dhe *paro vijne nga folja e pare *ba e Geg.
Në bazë është rrënja "par" foljes latinisht paro, qe bjen nga ban>bar e gjuhes parashqipe.
Folja ban> bar solli këto fjalë në latinisht si *pario (lind-i ber), nga e cila rrjedhin nga e njëjta fjalët italiane "parenti"/bërësit (pjesorja e tashme = prindërit) dhe "parto" (pjesorja e përsosur = linda/u bëra).
Dhe kemi plot ndërtime me fjalë latine si :
ad-paro, cum-paro, in-paro, prae-paro, re-paro, ex-paro dhe lista pak a shumë e plotë e fjalëve që janë formuar në grupin që përmenda më lart.
Gjuhëtaret europiane me pak intuitë dhe talent do ta gjenin lehtesisht të gjithë këtë dhe do të ishin në gjendje të gjenin në analogji semantike te foljeve te Geg "ba, ban, bahet dhe kështu të ndertonin lehte rrugën historike që kanë bërë fjalët nga kuptimi i foljes së rrënjës së parë të gjuhës shqipe *ba në bar>paro (par-o, para-s; para-v-i; para-tum; para-re).
Përfundimi:
folja *pre-parara folja e përbërë nga parashtesa pre-, ndajfolja latine: prae, që do të thotë "para" e cila vjen nga *para e gjuhes parashqipe dhe folja latinisht "parare" qe vjen po nga *bara/bërë e gjuhes shqipe. Ka ndodh kalim i b ne p.
Kuptimi i fjales eshte "paraba ose *parabëj me shqipen e sotme. Folja latine u ndërtua nga nga koncepti gjysem pesore i foljes "ba, bahet ne shqipen e sotme, behet ne Shqipen standarte dhe numërori qe ka ndërtua alfabetin te ashtuquajtur grek "para, bëj A-ne, bëj fillimin. Alfabeti i ashtuajtur "grek" eshte alfabeti i gjuhes shqipe.
Pra edhe njihere:
Nga sa më lart do të thotë se foljet latine:
1)*paro vjen nga folja e gjuhës Shqipe *ba(bëj) 2)*praèparo vjen nga gjuha shqips *paraba (parabëj).
Te dyja fjalet vijnë nga nji gjuhë tjeter, nga gjuha shqipe, gjuha e vetme që shpjegon kuptimin e tyre.
Comments
Post a Comment