Eshtë një opinion i përhapur sëpari nga gjuhetare te njohur shqiptare qe Shqipja ka huazuar kete, dhe ate. Ne teorite e sotme gjuhësore punohet shumë të njihen si janë ndërtuar fjalë-formimet dhe në studime e etimologjike tani po thuhet gjithmone me shume origjine e panjohur, ose nga një gjuhe e parë, ose e pa stjuduar plotësisht kështu gjuhëtaret shqiptare thonë që TUNDIM vjen nga -tentare e Italisht, por gjuhetaret Italiane qe origjina e tentare eshte e erret, nuk e percaktojne se ke ka mëmë të saj.
TUNDIM= vjent nga nje forme deshirore e gjuhes Shqipe “ do donte..”Gjithmone duhet pare llogjika e fjales dhe elementet e tjera gjuhesore qe kane lidhje me te.
Tundimi është gjendja në të cilën ndodheni kur doni të bëni ose të keni diçka. Pra eshte tek kuptimi /do+donte+im ku /im s’është gjë tjetër veḉse nje mbarese formuese -im ne gjuhën shqipe dhe nuk ka lidhje me zemren formues te kesaj fjale.Tundimi para se gjitha eshte nje "dashje" te bësh një diḉka ose bësh tenden nje dicka.
Pra si koncept, kjo fjalë është haptazi fjale që vjen nga elementet gjuhësore të vete shqipes. E ka në zemër foljen /dua, dhe në variantet dialektore të saj /dua, do, don, duam, dum, doni, duan, dun.
Folja /dua në vetvete ka një pjesë te përbashkët me kuptimin themel te tundimit.
/Do Don t' gjatë kohes së perdorimit te saj, tepër të gjate, jo shekuj por mijëra vite, është ngjizur si një fjale e vetme dhe vbjen ne ditet e sotme si /tundon
Kemi tedhe tranformin e njohur i /d-se në /t, për vetë shqipen, "t"'-ja e sotme e standardit dikur ka qënë "ndë".
Cili është përkufizimi i foljes dua dhe cili është përkufizimi i foljes tundoj ?
Une mendoj qe folja /dua dhe /tundon kanë dicka të përbashket në kuptimin e tyre.
Por gjithashtu nje pyetje, nga vjen dhe ḉ'kuptim formues ka "do te" e kohës së ardhme të gjijës Shqipes?
A vjen nga folja dua?
Ndryshimi te gjejme eshte midis se cfare ka ngelur ne perfomarcen kuptimore qe ne kuptojme tani dhe ḉfare performance ka pas kur është krijuar për herë te parë.
Nje nga kuptimet e foljes /dua eshte: ke një deshirë të kesh, ose zotërosh një dicka. I mungon performanca deshirë të bësh një dicka", /dua nuk ka lidhje kuptimore me foljen /bëj.
Dua ca qershi, nje pjepër, nje shtepi, etj.
Ne ketë mes është e përfshirë një njësi tjetër e gjuhës Shqipe fjala /përpjekje e cila mer kutpim
Nese bashkohen kuptimet e foljeve /dua me foljen /bej nje kuptim te vetëm del kuptimi i njesive /përpjekje dhë /tundim si dhe ndryshimi midis tyre.
Pra formulat gjuhesore te tundim:
/Dua+bej dhe /Dua+kam.
Perkufizim i tundimit është: gjendja në të cilën ndodheni kur doni të bëni ose doni të keni diçka.
Pra formula e saj e plote gjuhesore është /do+bëj+kam.
Dhe /perpjekje eshte kur /ben dicka per te patur nje dicka.
Pra /perpjekje vjen nga /per+ber+ke, per te bere qe te kesh.
Te tre konceptet t'cojne ne nji pike te perbashket.
Me gjuhen tonë moderne të sotme te tre konceptet permblidhen në nje fjali:
Kur do te besh dicka qe te kesh nje dicka eshte perkufizimi i tundimit.
Kurse per te bere te kesh dicka eshte kuptim perpjekje.
Ndryshimi midis tyre është njësia /do që mungon të kuptimi i njësise /përpjekje
Zevendeso pjesen e fjalise me te barabarten e saj: do+perpjekje. Tundimi është nje përpjekje me dashje, forme me e lart shume qelizore gjuhesore se forma gjuhesore perpekje.
- per'ber'ke, ber per ke, me bo per me pat, me punue te qe kesh, kuptohet mendoj ne ate kohe kur u formua si fjale kishte lidhje me ushqimin, me ekzistencen.
Ne shqipen e sotme jane edhe keto forma gjuhesore qe japin gjithashtu më të plotë idene se si eshte krijuar kjo fjale.
Tundon ka nje kohe te ardhshme deshirore te fshehur brenda saj. Pra nese dime formuesen e te arshmes "do te" te shqipes si dhe format si /une dua te shkoj, /ai do te shkoj,..zbulon se si eshte formuar kjo fjale.
Eshte formuar nga nje forme deshirore " une do doja, ti do doje, ai do donte ... Sekreti eshte vetën e tretë: /do donte"=dodonte=tondon=tund-im ne Shqipen e sotme dhe
Dodonte=dodonte=dondonte=dondon=tondon=tundon ne Shqip.
Dodonte=dodonte=dondonte=tontonte=tenta+ ne Latinisht
Por gjuhëtaret e sotëm me tabelat e mëposhtme janë shumë vite drite mbrapa në gjetjen e gjithë kësaj, që nuk është thjeshtë një kalim etimolologjik. Eshtë shumë më e ndërlikuar se etimologjia. Gabimi i tyre kryesor është që mendojnë që gjuha e shkruar është vetëm një kodifimikim i gjuhës së folur të krijuar më parë dhë pjesa me madhe e gjuhës së folur është krijuar në fillim si fjalë të vecanta nga perkembimet idiotike të tingujvë. Në teoritë e tyre mungon evulucioni gjuhesor i gjuhës së folur, evolucioni gjuhësor i gjuhës së shkruar, kohët e formimit të tyre si dhe më e rëndesishmjë fjale-formimet. Nërkohë shkencat e tjera ekzakte, si biologjia e kane gjet sot ḉ'janë format jetësore një qelizore me të thjeshta, shume qelizore të thjeshta, dhë shumëqelizoret e ndërlikuara dhe shumëqelizoret shume ndërlikuara si rasti i njeriut. Të njëjtën rrugë ka ndjekur dhe gjuha pamvërësusht se është një formë abstrakte. Nuk i ka shpëtuar ligjit kryesor të krijimit të gjithësisë.
/Perpjekje duhet të ketë lindur shumë herët si koncept dhe fjale, por pas foljes dua dhe foljes bëj dhe para foljes tundoj. Ndoshta kur filloj agricultura.
Comments
Post a Comment