"Di" e gjuhës shqipe besohet se vjen nga rrënja proto-indo-evropiane "*dhe-" që do të thoshte "të shohësh" ose "të perceptosh" dhe lidhet me fjalët e gjuhëve të tjera indo-evropiane për njohuri, si latinisht në "videre" (shikoj) dhe "greqishte" e vjetër "eidon" (di, shikoj).
Eshte ky supozim i drejtë?
"Di" dhe "diell" nuk ndajnë vetëm një tingull të ngjashëm, ngjashmëri që nuk e kane gjuhet e tjera.
Rrënjët dhe kuptimet e tyre janë të dallueshme sot, por nuk ka qënë te tilla 50 mijë vjet më parë. Në atë kohë, ose më parë për të krijuar një fjalë të re "di" njerëzit e lashtë koshin tre mundësi:
1) Emri "sy"
2) Folja "shikoj, shoh"
3) Emrat dritë, ditë ose dielli burimi i tyre.
Ata mund të dinin vetëm nëse shihnin, dhe të shihnin ishte e mundur vetëm në prani të dritës së diellit.
"Sy" e shqipes, "Ochio" e latinishtes dhe "Os" ose "Otte" e greqishtes së vjetër fjala për "sy" nuk janë të pranishme në fjalën "dhe" të PIE.
Ndërsa "eidon" do të thotë gjithashtu "të shohësh", por nuk lidhet me fjalën sy në greqishten e vjetër dhe fjalen për diell "helios", ashtu si folja latine "videre" (shoh, shikoj) nuk ka lidhje rrënjore me "sol"(diell), ndërsa "shoh” dhe “shikoj” të shqipes lidhen me fjalën “sy/si” (shih) të gjuhës shqipe por nuk lidhen me fjalën "diell".
Nga vjen "di"?
Mundësia e vetme rrënjësore është fjala për "dite" (ditë), drit (dritë) dhe "diell" (diell).
Mendoj se konceptin "di," njerëzit e lashtë e lidhën atë me dritën. Ju mundeni të shihni, dhe për rjedhojë te dini vetem në dritën e diellit, jo në errësirë.
Siç duket, tri gjuhët nuk e kanë fjalën "diell" me "di" në vorbullat e tyre të reja gjuhesore.
Fjala latine për "diell" është "sol" dhe e greqishtes së lashtë "helios
Lidhja midis dritës, dite, diellit të kuptuarit dhe njohurive është një temë e lashtë dhe ndërgjuhësore, dhe është e vetmja mundësi që ngjashmëritë në tingull dhe kuptim midis "di" dhe "diell" nuk janë dytësore, por kryesore në krijimin e konceptit dhe fjalës të gjuhës shqipe.
Pra, rrënjët e gjuhës shqipe "di" dhe "diell" janë shumë më të lidhura nga sa mendohet sot nga gjuhëtarët.
Njerëzit e lashtë, mendoj e kanë lidhur konceptin e dijes, njohjes me praninë e dritës, dhe për këtë arsye, mendoj fjala "di" e ka origjinën nga rrënja e "diell", "dite" ose "drit".
Gjuhëtarët e nenvleftesojne rëndësinë e të kuptuarit të kontekstit historik dhe evolucionit të gjuhës.
Fjalët për "sy" në shqip, në latinisht ("occhio") dhe greqishten e vjetër ("os/otte") nuk lidhen drejtpërdrejt me rrënjën e gjuhës proto-indoeuropiane "dhe-" ( për të parë ose perceptuar).
Lidhja midis dritës, të kuptuarit dhe njohurive është një temë e përsëritur nëpër gjuhë të ndryshme por nuk është parë nga kenveshtrimi I gjuhës me te vjeter, gjuhës shqipe.
Në shumë kultura të lashta, drita ishte një simbol i të kuptuarit, mençurisë dhe dijes. Lidhja midis dritës dhe dijes është ende e pranishme në gjuhët moderne, me fraza si "iluminim" dhe "hedh dritë mbi një temë".
Etimologjia e "di" është e nderlikuar, por ky këndvështrim mbi lidhjen e mundshme midis "di" dhe "diell" tregon rrënjët e gjuhës njerezore. Analiza të mëtejshme gjuhësore dhe kërkime historike mund të zbulojnë më shumë prova për të mbështetur këtë teori.
Eshte ky supozim i drejtë?
"Di" dhe "diell" nuk ndajnë vetëm një tingull të ngjashëm, ngjashmëri që nuk e kane gjuhet e tjera.
Rrënjët dhe kuptimet e tyre janë të dallueshme sot, por nuk ka qënë te tilla 50 mijë vjet më parë. Në atë kohë, ose më parë për të krijuar një fjalë të re "di" njerëzit e lashtë koshin tre mundësi:
1) Emri "sy"
2) Folja "shikoj, shoh"
3) Emrat dritë, ditë ose dielli burimi i tyre.
Ata mund të dinin vetëm nëse shihnin, dhe të shihnin ishte e mundur vetëm në prani të dritës së diellit.
"Sy" e shqipes, "Ochio" e latinishtes dhe "Os" ose "Otte" e greqishtes së vjetër fjala për "sy" nuk janë të pranishme në fjalën "dhe" të PIE.
Ndërsa "eidon" do të thotë gjithashtu "të shohësh", por nuk lidhet me fjalën sy në greqishten e vjetër dhe fjalen për diell "helios", ashtu si folja latine "videre" (shoh, shikoj) nuk ka lidhje rrënjore me "sol"(diell), ndërsa "shoh” dhe “shikoj” të shqipes lidhen me fjalën “sy/si” (shih) të gjuhës shqipe por nuk lidhen me fjalën "diell".
Nga vjen "di"?
Mundësia e vetme rrënjësore është fjala për "dite" (ditë), drit (dritë) dhe "diell" (diell).
Mendoj se konceptin "di," njerëzit e lashtë e lidhën atë me dritën. Ju mundeni të shihni, dhe për rjedhojë te dini vetem në dritën e diellit, jo në errësirë.
Siç duket, tri gjuhët nuk e kanë fjalën "diell" me "di" në vorbullat e tyre të reja gjuhesore.
Fjala latine për "diell" është "sol" dhe e greqishtes së lashtë "helios
Lidhja midis dritës, dite, diellit të kuptuarit dhe njohurive është një temë e lashtë dhe ndërgjuhësore, dhe është e vetmja mundësi që ngjashmëritë në tingull dhe kuptim midis "di" dhe "diell" nuk janë dytësore, por kryesore në krijimin e konceptit dhe fjalës të gjuhës shqipe.
Pra, rrënjët e gjuhës shqipe "di" dhe "diell" janë shumë më të lidhura nga sa mendohet sot nga gjuhëtarët.
Njerëzit e lashtë, mendoj e kanë lidhur konceptin e dijes, njohjes me praninë e dritës, dhe për këtë arsye, mendoj fjala "di" e ka origjinën nga rrënja e "diell", "dite" ose "drit".
Gjuhëtarët e nenvleftesojne rëndësinë e të kuptuarit të kontekstit historik dhe evolucionit të gjuhës.
Fjalët për "sy" në shqip, në latinisht ("occhio") dhe greqishten e vjetër ("os/otte") nuk lidhen drejtpërdrejt me rrënjën e gjuhës proto-indoeuropiane "dhe-" ( për të parë ose perceptuar).
Lidhja midis dritës, të kuptuarit dhe njohurive është një temë e përsëritur nëpër gjuhë të ndryshme por nuk është parë nga kenveshtrimi I gjuhës me te vjeter, gjuhës shqipe.
Në shumë kultura të lashta, drita ishte një simbol i të kuptuarit, mençurisë dhe dijes. Lidhja midis dritës dhe dijes është ende e pranishme në gjuhët moderne, me fraza si "iluminim" dhe "hedh dritë mbi një temë".
Etimologjia e "di" është e nderlikuar, por ky këndvështrim mbi lidhjen e mundshme midis "di" dhe "diell" tregon rrënjët e gjuhës njerezore. Analiza të mëtejshme gjuhësore dhe kërkime historike mund të zbulojnë më shumë prova për të mbështetur këtë teori.
Comments
Post a Comment