Embriomorfemat i referohen tingujve primitivë, elementë ose kombinimeve tingujsh që mbajnë kuptim dhe mendohet se janë blloqet ndërtuese të gjuhës. Ato shihen shpesh si format më të hershme të morfemave, të cilat janë njësitë më të vogla të gjuhës që mbajnë kuptim.
Shembuj të embriomorfemave përfshijnë:
- bashktingujt si "ma" ose "na" të cilat lidhen me nocionet "nënë" ose "nam (ushqim)", ose "na" (jep).
- bashktingujt si "pa" ose "ba" të cilat lidhen me nocionet "babai" ose "banësi", ose "mbrojtesi"
- bashkeingujt si "da" ose "ma" të cilat lidhen me nocionet e "ndarjes", "dhënies" ose "marrjes"
Këto embriomorfema mund të kombinohen për të formuar morfema më komplekse, si shembujt "am" (nëna), "at" (babai), etj.
Në rastin e "am" (nënës), është e mundur që ajo të ketë evoluar nga një embriomorfemë si "ma" e cila mbante një kuptim të lidhur me ushqimin ose kujdesin, ku Gegnishtja mund te japi nje shpjegim me "ma" (mba), ku mbajtja eshte një formë semantike e kujdesit, dhe më pas u kombinua ose thjesht o rutullua, për të formuar fjalën e sotme shqipe "am" , ndërsa në gjuhët e tjera u kombinua me morfema tjera për te dhene "mother", "madre", etj.
Shembuj të embriomorfemave përfshijnë:
- bashktingujt si "ma" ose "na" të cilat lidhen me nocionet "nënë" ose "nam (ushqim)", ose "na" (jep).
- bashktingujt si "pa" ose "ba" të cilat lidhen me nocionet "babai" ose "banësi", ose "mbrojtesi"
- bashkeingujt si "da" ose "ma" të cilat lidhen me nocionet e "ndarjes", "dhënies" ose "marrjes"
Këto embriomorfema mund të kombinohen për të formuar morfema më komplekse, si shembujt "am" (nëna), "at" (babai), etj.
Në rastin e "am" (nënës), është e mundur që ajo të ketë evoluar nga një embriomorfemë si "ma" e cila mbante një kuptim të lidhur me ushqimin ose kujdesin, ku Gegnishtja mund te japi nje shpjegim me "ma" (mba), ku mbajtja eshte një formë semantike e kujdesit, dhe më pas u kombinua ose thjesht o rutullua, për të formuar fjalën e sotme shqipe "am" , ndërsa në gjuhët e tjera u kombinua me morfema tjera për te dhene "mother", "madre", etj.
Në këtë rast shqipja mban embriomorfemën e tyre "am". "Am" per ato gjuhë është nje embriomorfeme sepse "am" ne ato gjuhe nuk ka kuptim, ndersa per gjuhen shqipe eshte nje morfeme. Embriomorfema e "am" eshte e tejlashta "ma" ose "oma".
Keshtu, njësoj "at" e shqipes u bë father, padre, pater, etj.
Koncepti i embriomorfemave është ende një kornizë teorike në gjuhësi dhe nevojiten më shumë kërkime për të kuptuar plotësisht rolin e tyre në zhvillimin e gjuhës.
Keshtu, njësoj "at" e shqipes u bë father, padre, pater, etj.
Koncepti i embriomorfemave është ende një kornizë teorike në gjuhësi dhe nevojiten më shumë kërkime për të kuptuar plotësisht rolin e tyre në zhvillimin e gjuhës.
Comments
Post a Comment