Angel etymology and semantic generalizations.

Etymologjia e Engjëll dhe Përgjithësimet Semantike.

Njësia gjuhësore "engjëll" kupton " i ri dhe i pavdekshëm", ose me një rrugë tjetër të ndërtimit ëe gjuha Shqipe zëdor është "e ngjell". Vjen tek nëpëmjet “ne ngjall”, e cila përmban kuptimin semantik të njëshit, si fillim si dhe kuptimin semantic të njësisë tjetër të Shqipes “gjalle”, të cilat japin permbledhjen me shtesë kuptimore të njëra tjetrës një koncept të ri gjuhësor të " i ri dhe i pavdekshem" me fjalët e Shqipes së sotme.

Rruga e kaluar e tranformimeve fonetike :

" O>e>ë, nga lidhja :n+gjalle=ngjall; nga shkembimi dhe lidhja:ne+ngjall>engjall.

Hedhim dy pyetje për të gjet përgjigjet e mundshme të tyre. Ato janë:

1) Çfarë lidhje ka "engjëlli" me "lajmëtarin"?

2) Cila eshte karakteristika kryesore e nje engjelli?

Nga ç'njohim nga Librat, pavarësisht se kur, nga kush dhe për çfarë qëllimi janë shkruar kemi këto
karakteristika të engjëllit:

a) Eshte qënie mbinjerëzore. Pse? Ngaqë jeton pergjithnjë?

b) Eshtë shpirt. Ç’kuptojmë ne me shpirt?  Pse? Ngaqë ështe forma pasvdekjes dhe forma jonë jomateriale e pavdekshme?

c) Qëndron midis botës dhe parajsës. Pse? Ngaqë ështe qënie fizike e shikueshme si qëniet njerëzore por është i pavdekshëm si parajssnjerezia, ku njerëzit shkojnë dhe jetojnë me Zotin deri ne pafundësi?

d) Janë fëmijë, djem të Zotit. Çfarë thelbësisht i dallon nga njerëzit si të tillë? Ngaqë janë te pavdekshëm?

Ku është Shqipja tek biblat:

Kemi njësitë tek bibla hebraike “malak elohim” të cilën e kanë pranuar të përkthyer si “lajmëtari i Zotit". Por, Shqipja ka një fjalë të saj në gegënisht e cila është njësia “mak” per fëmijë, djalë. Mos do të thotë “malak Elohim” për “djalë i zotit”. "Malak" është "mak" një version i vjetër ndoshta i njësise së Shqipes për femije, por jo “messenger[messaggero]”, ose lajmëtar si e përkthejne sot hebraiket atë term. Njësia "malak" është përdorur edhe në Kuran. Në të dy rastet unë mendoj që ka kuptimin "Djem të zotit” dhe jo lajmëtarë të tij.


Duket qartë ngatërresa e madhe që ka ardhur në termilogjinë biblike si rezultat i mosnjohjes dhe mosvlerësimit të Shqipes. E shikojmë atë tek termi "theophan"[theophaneia], që ka lidhje me konceptin engjëll. "Theophany" është përkthyer si "dukja e zotit". Megjithatë, unë mendoj që "the-o-phan" (f -ja vjen nga kalimi i (b-v-bh-p) ka kuptim rrënjë më të thellë që vetëm Shqipja e jep të hapur duke u zbërthyer nga elementet e sotëm të saj të tilla si:
(1) the=say(English); dire (Italian).
(2) me pa=see(English), vedere(Italian).

Kuptimin "thenesi qe shikohet", pra mezënderguesi i Zotit me trup fizik, qe shikohet. *Theo, thënësi, folësi mund te shëndrohet në një *Theo me kuptimin e Zot si njësi gjuhesore me vonë, dhe për këtë ka shumë argumente mbështetetëse nga Biblat, të cilat nuk po i shtjellojmë këtu, ndërsa *phàinein “ i pamë”, pothuaj nuk ka ndryshuar në Shqipen moderne; është pranuar nga fonetistët tendenca ndrimore e m>n dhe anasjelltas.

Nese mund të shtoj edhe njësia messenger e ka bazën tek “mezënderguesi”. Thelbi i messenger: Me-ze-derg=me+sse+nger. Derguesi i zërit është kuptimi i parë farë, fillister semantik i këtij koncepti. Dërgon zërin tim diku tjetër, që sot ne e kuptojmë si lajmëtar , e të tjera performanca semnatike që ka marrë ky koncept si rezultat i shtesës gjuhësore gjatë kalimit të kohës.


Megjithatë koncepti i ëngjëllit, ku më afër është ende njësia Gege “angjëll”, është dhënë shumë qartë nga Daniel në bibël.

Koncepti bazë i ëngjëllit është një lidhje semantike katër elementëshe e tillë si:

"bijtë e zotit(1)+për shkak të (1): të pavdekshëm+për shak të (1): "theofan"+ për shak të (1): qënie mbinjerëzore".


Karekteristika që ka peshën kryesore mendoj unë është dyaliteti mendimor " i ri i pavdekshem", ose të " një ngjall" ende shumë afër fonetikisht dhe semantikisht në Shqipen e sotme.

Le ta lëmë për një moment mënjëanë Shqipen dhe të merremi me semantikën, ose peshën e koncpetit ëngjëll. Cili është elementi më i rëndësishëm në atë koncept, ose baza e tij?

Të qënit përjetë i gjallë,=n’gjallë, apo lajmëtar?

A kanë të dyja të njëtën rëndesë në atë koncept.

Vëjeni veten ne vënd të atij që ndërtoi fjalën për herë të parë. Fjalën Ëngjëll. Unë mendoj se fjlaëformuesit kanë pasur një parim bazë gjatë ndërtimit gjuhësor: Parimi i mbajtjes në mënd të cilësisë më të dukshme llogjike të objektit gjuhësor gjithmonë në sisteme ndërtuese krahasuse. Për një ndërtues fjale më i rëndësishëm element logjik, cilësi kryesore e Ëngjëllit është që ai është i përjetshëm. Systemi i krahasimit gjimthmonë varej nga objekti gjuhësor.

Luke 20:36

...nor can they die anymore, for they are equal to the angels and are sons of God, being sons of the resurrection.

..dhe as mund të vdesin më, për ata janë njësoj me ëngjëjt dhe janë bijtë e zotit, duke qenë bij të ngjalljes.(Luke 20:36)


Në rastin e emrave të përgjithshëm njerëzore ndërtuesi krahason objektin njerëzor më vetveten dhe gjen cilësinë kryesore dalluese midis tyre. Është njësoj si peshat fizike edhe llogjika. (Ketu mund te dal dhe indirekt gjuhesisht qe permbajtja e bibles eshte shkruajt nga njerezit)

Pse i vinte ajo cilësi si kryesore? Ashtu sistemi i llogjikes ndërton. Gjithmonë pyetja eshte bazë. Sepse ishin bijtë e zotit.

One day the "sons of God" came to present themselves before the LORD, and Satan also came among them (Job 1:6).

Ku jetojnë ata? Elementi i tretë i rëndësishëm. Qëndrimi me Zotin në parajsë është më i rëndësishëm se lajmëtar.

For when they rise from the dead (kuptimi pastër i ngjall të Shqipes), they neither marry nor are given in marriage, but are like angels in heaven (Mark 12:25).